“Güney Afrika Bölgesinde İslam Medeniyeti. Tarih, Günümüzdeki Durum, Gelecek İçin Görüler – Müslüman Liderlere İthafla: Ebubekir Efendi ve İmam Abdullah Haron” başlıklı kongre Güney Afrika’nın Cape Town kentinde gerçekleşti. 16-18 Eylül tarihlerinde yapılan kongreyi Güney Afrika Evkaf Kurumu (Awqaf SA), IRCICA ve Western Cape Üniversitesi düzenlediler. Oturumları Cape Town’daki Islamia College’da düzenlenen kongreye yüksek seviyede resmî, diplomatik ve akademik temsil yer aldı. Afrika ve dışındaki ülkelerden katılımcılar üç gün boyunca devam eden oturumlarda incelemeler sundular.
Osmanlı Devleti tarafından 1863’te Güney Afrika’ya görevle tayin edilen Ebubekir Efendi (ö. 1880) ile Güney Afrika Müslüman toplumunun davası için Apartheid rejimi döneminde mücadele eden ve 1969’da öldürülen İmam Abdullah Haron’un ve onların şahsında bölge tarihinin tüm Müslüman liderlerinin anılarına atfen paneller düzenlendi.
Awqaf SA ve IRCICA bu konudaki ilk kongreyi Johannesburg Üniversitesiyle işbirliği içinde Johannesburg’ta, 1-3 Eylül 2006’da düzenlemişler, bildirileri 2009’da yayınlanmıştı. İkinci kongreyi ise Kwazulu-Natal Üniversitesi ve Güney Afrika Uluslararası Barış Koleji ile işbirliği içinde Durban’da, 4-6 Mart 2016’da düzenlemişler, bildirilerini 2019’da yayınlamışlardı. İki kurum aynı konuda bir de 17 Ekim 2020’de üçüncü kongrenin öncülü olarak bir çevrimiçi konferans gerçekleştirmişlerdi.
Cape Town kongresi 16 Eylül 2022’de IRCICA Genel Direktör Yardımcısı Prof. Dr. Aboubacar Senghor ve Awqaf SA CEO’su Zeinoul Abedien Cajee’nin yönettikleri bir akademik açılış töreni ile başladı. Islamia College Başkanı Nazeer Osman’ın açılış konuşmasından sonra Cape Town Belediye Başkanı Geordin Gwyn Hill-Lewis, İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Hissein Brahim Taha’nın temsilcisi, Kültür İşleri Müdürü Lhoucene Rhazoui, Güney Afrika’da eski Danıştay üyesi Hafez Abubakar Mohamed, Western Cape eski Başbakanı ve Güney Afrika’nın eski ABD Büyükelçisi Ebrahim Rasool konuşmalar yaptılar.
Akademik açılıştan sonra “Müslüman toplumlar; kimlik meselesi” konulu 1. panel yapıldı. Bundan sonra “Güney Afrika bölgesinde Arapça dilinin öğretimi ve kullanımı” konulu yuvarlak masa toplantısında beş eğitim kurumundan temsilciler sunumlar yaptılar. 2. panelde “Güney Afrika Kalkınma Topluluğu SADC bünyesindeki Müslüman toplumlar” konusunda Botsvana, Kongo, Malavi, Güney Afrika ve Zimbabve’den konuşmalar yer aldı. 3. panel “Acemiler, mushaflar ve diller”, 4. panel ise “Kadınlar, çocuklar ve gençler” temalarını ele aldı.
Kongrenin gala açılış töreni 16 Eylül 2022 akşamında yapıldı; Güney Afrika Ticaret, Sanayi ve Rekabet Bakanı Ebrahim Patel, IRCICA Genel Direktörü Büyükelçi Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç, Western Cape Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Annesh Singh, TC Güney Afrika Büyükelçisi Ayşegül Kandaş, TC Cape Town Başkonsolosu Sinan Yeşildağ, Awqaf SA 2. CEOsu Mickaeel Collier, kongrenin akademik koordinatörü Prof. Dr. Muhammed Haron, ile çok sayıda katılımcı hazır bulundular. Törenin ikinci kısmında, Dr. Shafiq Morton tarafından kaleme alınan The Crescent at the Cape. The real story of Shaykh Abu-Bakr Effendi 1814-1880 başlıklı, Awqaf SA’nın bu yıl yayınladığı kitap tanıtıldı.
Konferansın ikinci günü olan 17 Eylül’de Müslüman liderlere ayrılan özel oturumlar düzenlendi. “Şeyh Ebubekir Efendi ve misyonu” konulu oturumu IRCICA Genel Direktörü Büyükelçi Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç, TC Büyükelçisi Ayşegül Kandaş yönettiler; Shafiq Morton, kitabını ve konuyu anlattı. Konuşmacılar arasında bulunan Ebubekir Efendi’nin torunlarından Hisham N. Effendi, Ebubekir Efendi’nin tecrübeleri, dinî ve eğitim hizmetleri hakkında bilgiler verdi.
Aynı gün, Cape Town’daki İmam Haron Vakfı tarafından “İmam Haron’un mirası: geçmişi hatırlamak, ileriye bakmak” başlıklı panel düzenlendi. Bu vakıftan, üniversiteler ve dinî kurumlardan beş konuşmacı İmam Abdullah Haron’un hizmetleri ve kültür mirası üzerine sunumlar yaptılar. Dinî ilimler, tarih ve uluslararası ilişkiler uzmanı, kongrenin akademik koordinatörü ve Abdullah Haron’un torunu olan Prof. Dr. Muhammed Haron tüm panellerde hazır bulundu.
17 Eylül’deki paneller: 5, “Müslüman medya”; 6, “Müslüman liderlik”; 7, “Müslümanların kurumları ve araştırmaları”, 8, “Ekonomi ve kalkınma” başlıklarını taşıyordu.
Üçüncü gün olan 18 Eylül’de 9. panel “Uç akımlar, İslamofobi ve İslam’da kişi hukuku” ve 10. Panel “STK’lar ve çevre konuları” üzerine idi.
Kapanış oturumunda kongrenin sunumları ve tartışmaları değerlendirildi. IRCICA Genel Direktörü Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç, Awqaf SA CEO’su Zeinoul Abedien Cajee, ve Prof. Muhammed Haron kapanış değerlendirmelerini yaptılar. Awqaf SA ile IRCICA’nın Western Cape Üniversitesi ile birlikte gerçekleştirdikleri kongrenin birçok bakımdan taşıdığı önem vurgulandı: araştırmalara katkısı, ve bunun yanında, İslam dünyasını oluşturan IRCICA üye ülkeleri ile Güney Afrika bölgesi Müslümanları arasında bir tarih ve kültür bağı oluşturması.
Kongre vesilesiyle “Hat, İslam sanatı ve kültürü” konulu bir sergi açıldı. Etkinlikte hat ve tezhip eserleri, canlı ud konseri, belge ve fotoğraf sergileri ile İmam Abdullah Haron konulu bir sergi yer aldı.
