IRCICA Genel Direktörü Prof. Dr. Halit Eren “Rusya-İslam Dünyası Stratejik Vizyon Grubu”nun 22 Ekim 2020’de düzenlediği 4. Cengiz Aytmatov Yazarlar ve Entelektüeller Forumu’nda bir konuşma yaptı. Forumun ana teması “Rusya ve İslam Dünyası: Kültürel Çeşitliliğin Korunmasında Geleneksel Değerlerin Rolü” olarak belirlenmişti. Forum dizisinin ilki IRCICA ile “Rusya-İslam Dünyası Stratejik Vizyon Grubu” işbirliğinde düzenlenen “Kültürel Alışverişler ve Cengiz Aytmatov’un Mirası” temalı yuvarlak masa toplantısıydı (İstanbul, 24 Mart 2018). Daha sonra ikinci (Moskova, 22-23 Kasım 2018) ve üçüncü (Kazan, 25 Ekim 2019) konferanslarda IRCICA sunumlar yapmıştı. Forumun temel amacı kültürlerarası diyalogu, toleransı ve geleneksel değerleri vurgulayan Aytmatov’un kültürel mirasını ön plana çıkarmak, tüm ülkelerden entelektüelleri ve yazarları bir araya getirerek modern dünyanın manevî ve sosyal problemlerine ortak çözüm aramak, sosyal barışı ve uyumu güçlendirmektir.
Forum’da şu yetkililerin konuşmaları yer aldı: Büyükelçi Farit Mukhametshin, “Rusya – İslam Dünyası Stratejik Vizyon Grubu” Başkan Yardımcısı; Büyükelçi Ramazan Abdulatipov, Rusya Federasyonu’nun İslam İşbirliği Teşkilatı Nezdindeki Daimî Temsilcisi; Prof. Dr. Halit Eren, IRCICA Genel Direktörü: Sn. Salim M. Al Malik, ICESCO Genel Direktörü; Büyükelçi Konstantin Shuvalov, Rusya Dışişleri Bakanlığı’nda Büyükelçi; Sn. Eldar Aitmatov, Uluslararası Cengiz Aytmatov Vakfı Başkanı ve Cengiz Aytmatov Müzesi Direktörü; Bn. Irina Bokova, UNESCO’nun 10. Genel Direktörü (2009-2017); Bn. Leyla Fazleeva, Tataristan Cumhuriyeti (Rusya) Başbakan Yardımcısı; Dr. Mounir Bouchenaki, UNESCO Genel Direktörü Özel Danışmanı; Müftü Rushan Abbasov, Rusya Müftüler Konsey, Birinci Başkan Yardımcısı; Bn. Alexandra Ochirova, Sivil Toplum Teşkilatı Başkanlığı Üyesi ve UNESCO İyi Niyet Elçisi; Sn. Evgeny Sidorov, Rusya Federasyonu’nun UNESCO Nezdindeki Daimî Temsilcisi ve RF eski Kültür Bakanı; Sn. Vladimir Masalov, Rusya Yazarlar Birliği Üyesi; Sn. Kanta Ibragimov, Rusya Devlet Ödülü Sahibi, Çeçenistan Cumhuriyeti Yazarlar Birliği Başkanı; Sn. Ejaz Akram, Millî Savunma Üniversitesi Rektör Danışmanı, Pakistan; Prof. Nasirulla Mirkurbanov, Özbekistan Millî Üniversitesi Dünya Edebiyatı bölümü öğretim üyesi; Prof. Nourhan El Sheikh, Kahire Üniversitesi Uluslararası ilişkiler Bölümü öğretim üyesi, ve Sn. Abdellatif Bahraoui, Gazeteci. Forum, Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi öğretim üyesi ve “Rusya – İslam Dünyası Stratejik Vizyon Grubu” Danışmanı Dr. Anna Belikova tarafından yönlendirildi.
Toplantıdaki konuşmasında IRCICA Genel Direktörü Prof. Halit Eren günümüzdeki rekabetçi kapitalizm, bireysellik ve lüks tüketim şartlarında geleneksel değerlerin korunmasının daha da fazla önem kazandığına işaret etti. Küresel ekonomide ticaret savaşları, gelir eşitsizlikleri ve jeopolitik gerilimlerin uç akımları tetiklediğini ve bunların yabancı düşmanlığı, İslam düşmanlığı ve azınlık topluluklarına düşmanlığı beslediğini anlattı. Bu iklimde çok kültürlülüğün ve barış içinde yaşamanın her zamankinden fazla önem kazandığını vurguladı. IRCICA gibi araştırma merkezlerinin kültürlerarası diyaloga hizmetlerinin bu küresel şartlarda kilit önem kazandığını belirtti.
“Geleneksel Değerler ve Kültürel Çeşitlilik: Cengiz Aytmatov’un Fikirleri Işığında bir Değerlendirme” başlığını taşıyan bu konuşmasında IRCICA Genel Direktörü Prof. Dr. Halit Eren, Cengiz Aytmatov’un eserlerinin barış içinde yaşama düşüncesini desteklediğini söyledi. Romanlarındaki karakterlerin kendi anavatanı Kırgızistan’dan alelade kişiler olduklarını ama hep bir evrensel algıyı ve uzak topraklardaki insanlarla paylaşılan insanî özellikleri yansıttıklarını belirtti. Cengiz Aytmatov’un kültürel ve entelektüel mirasının toplumlararası barışı güçlendirecek prensipleri taşıdığını anlattı.
Prof. Eren Rusya, Orta Asya ve Türk dünyasındaki Müslüman topluluklar ile diğer Müslüman ülkelerin ortak adet, gelenek ve sosyal normları havi zengin bir tarihî mirasa sahip olduklarını bildirdi. Bilime, yaşlılara ve komşularına saygı gibi, benzer aile yapıları gibi ortak özellikleriyle beraber farklı din ve kültür mensuplarına hoşgörü ve saygıda da ortaklıkları bulunduğunu vurguladı. Geleneksel değerlerin korunması konusunun Cengiz Aytmatov’un eserlerindeki yansımalarının Forum’a ilham kaynağı olduğunu belirtti. Soğuk Savaş döneminde ve sonrasında aktif bir yazar ve diplomat olan Aytmatov’un Kırgız ve Kazak halklarının tarihini de dünya milletlerinin dikkatine sunmayı başardığına değindi. Aytmatov’un, ortak miras ve geleneklerin kültürel ve sosyal boyutlarını vurgularken sergilediği ince üslubu ve modernleşmenin gerektirdiği hızlı değişimler içindeki Orta Asya milletlerinin ortak hafızasını yansıtmasını övdü.
Prof. Eren, Aytmatov’un aynı zamanda toplumlar arasında kültürel diyaloga önem verdiğini ve bir yandan Rus edebiyatını takip ederken aynı zamanda kendi millî edebiyatının alanında çalıştığını, öz kültürüne bağlı kalırken büyük metropollerin kültürlerine hitap etmeyi başardığını belirtti. Bunlardan dolayı Aytmatov’un “Rusya – İslam Dünyası” Stratejik Vizyon Grubu’nun kuruluşunda yer almasının çok isabetli bir katkıda bulunduğunu anlattı, 2007’de IRCICA’ya yaptığı ziyareti andı.
Prof. Eren IRCICA’nın da bu Grubun kuruluşundan beri aktif bir katılımcısı olduğunu hatırlattı. Konuşmalardan sonra Forum’da ortaya konan ortak meseleler üzerinde tartışmalar yapıldı.
