IRCICA’nın Nijerya’daki Ahmadu Bello Üniversitesi’ne bağlı Arewa House (tarih dokümantasyon ve araştırma merkezi) ile birlikte düzenlediği çevrimiçi konferansta Afrika’da İslamî ilimlerin tarihi ve gelişmesi, önde gelen ilim insanlarını ve çalışmalarını ele alan incelemelerle ortaya kondu. Çeşitli ülkelerden uzmanların katıldığı toplantı aynı zamanda, Abuja’da yapılması planlanan geniş çaplı bir konferans için bir başlangıç mahiyetindeydi.
Konferansta Afrika’nın değişik bölgelerinde entelektüel geleneklerin gelişmesine, tohumlarının atıldığı ilk dönemlerden başlayarak filizlerinin yeşerdiği 15. ve 16. yüzyıllara ve daha sonraki durağanlık safhasından sonra 19. ve 20. yüzyıllardaki Cihad hareketlerine uzanan süreç üzerinde göz atılmış oldu.
Konferansın açış konuşmaları IRCICA Genel Direktör Yardımcısı Prof. Aboubacar Abdullah Senghore ile Arewa House Direktörü Prof. Shuaibu Shehu Aliyu tarafından yapıldı. Konuşmalarda Afrika kültür tarihi incelemelerinin gelişmesinin önemine işaret edildi.
Konferansa katılan uzmanlar konuyu belirli açılardan ele alan araştırmalarının ayrıntılı sunumunu yaptılar. Nijerya, Kano’daki Al-Istikama Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Salisu Shehu’nun toplantının sonundaki değerlendirmelerinde işaret ettiği gibi, sunulan incelemeler, Afrika ilim merkezlerinin Sahra-altı bölgenin kuzeyinde yoğunlaşmış olduğuna dair yerleşik düşüncenin düzeltilmesi yönünde katkıda bulundu. Afrika’da İslam entelektüel mirasını kavramlaştırırken çift yönlü bir bilim akışını göz önüne almak gerekir; kıta çapında bilgi ve bilim akışı hem Güney’den, hem de Kuzey’den kaynak bulmuştur. Konferans bu noktalara işaret etmek suretiyle Afrika’daki Müslüman ulemanın çalışmalarının hak ettikleri şekilde dikkate alınması için gerekli bakış açılarını ortaya koymuş oldu. Ayrıca, yapılması planlanan geniş çaplı konferansta kapsanabilecek araştırma alanlarına da değinildi. Buna yönelik olarak, bu alanlarda katkıda bulunabilecek uzmanların tespit edilmesi kararlaştırıldı.
Konferansın bir diğer özelliği katılımcıların sunumlarındaki konu çeşitliliği oldu. Kanada, Alberta Üniversitesinden Abubakar Abdulkadir manzum eserler üzerine yoğunlaşarak “Bir milyon şairin yurdu”nda [Moritanya] Mısra Geleneğinin Ortaya Çıkışı ve İslam bilim kültürü başlıklı bildirisini sundu. Almanya, Bayreuth Üniversitesi ve Fransa, CNRS’ten Ismail Warschied fıkıh geleneği üzerine yoğunlaşarak Sahra’daki Fetva Koleksiyonları ve Sömürge-Öncesi Müslüman Batı Afrika’da Fıkıh Gelenekleri konulu çalışmasını anlattı. ABD, Harvard Üniversitesinden David Owen Sahra-altı Afrika’da İbn Sina mantık geleneğini ele alan İbn Sina Mantığı üzerine Ahbari’nin Sullem’ine dayalı Afrika şerh geleneğinin uzun ve gecikmiş dinamizmi konulu çalışmasını tanıttı. Salisu Shehu, İslam ve Batı Afrika’da İilimler Tarihi: dönemler, merkezler ikonlar başlıklı konuşmasında bu alandaki incelemelerin kapsamında, sınıflandırmalarında ve dönemlere ayrılmasında yapılabilecek iyileştirmelere işaret etti. Sunumlardan sonra bu konularda fikir alışverişinde bulunuldu.
Katılımcılar, Afrika kültür tarihine bakışta değişik bölgelerdeki merkezlere ve katkılara gereken dikkatin verilmesinin önemini vurguladılar. Afrika’da İslam entelektüel mirasının bölgelerinin ve dönemlerinin tarifi üzerine çalışmalar yapılması gerektiğini belirttiler.
Düzenlenecek olan konferansta bu konulara da yer verilmesi üzerinde anlaşmaya varıldı. Konferansa katılabilecek uzmanların tespiti yönünde çalışmalara IRCICA ve Ahmadu Bello Üniversitesi tarafından devam edileceği belirtildi.
