IRCICA’nın yeni yayını Osmanlı Hazinesi’nden Şah Tahmāsp Albümü’nün tanıtım toplantısı 24 Eylül 2024 tarihinde yazarlar Lâle Uluç ve Bora Keskiner’in katılımıyla IRCICA’nın konferans salonunda gerçekleştirildi. Toplantıya İslam sanatlarıyla ilgilenen geniş bir izleyici kitlesi ve kültür alanındaki medya mensupları katıldı.
IRCICA Genel Direktörü Prof. Mahmud Erol Kılıç konuşmasında, İran ile Osmanlı devleti arasında yoğun kültürel aktarımların gerçekleştiğini ve bunun sonucunda iki çevrenin sanatları arasında yakın bir ilişki oluştuğunu hatırlattı. Anadolu sanatlarına tesir eden iki ana bağlantıdan birinin İran’dan, diğeri ise Orta Asya’dan geldiğini anlattı. Devletler arasında hediye alışverişinin bir gelenek olduğunu, Sultan III. Murad’ın Osmanlı tahtına çıkmasından sonra tebrik iletmek maksadıyla İstanbul’a gönderilen İran heyetinin yanındaki yedi deve yükü hediyeler arasında Safevi hükümdarı Şah Tahmasp’ın (1524-1576) himayesinde hazırlanmış olan bu albümün de böylece sonradan Osmanlı’ya aktarıldığını açıkladı. Albümde Şehnâme’den bölümler, Kur’an ayetleri, hadisler, şiir, hat ve minyatür resim örnekleri yer almaktadır. Bunlar herhangi bir tematik ve kronolojik düzenlemeye tabi tutulmadan derlenerek bir “albüm” oluşturulmuştur. Prof. Kılıç, böyle bir derlemenin hattatlara, müzehhiplere ve minyatür ressamlarına örnek teşkil etmesi bakımından önemli olduğunu sözlerine ekledi. Albümden örnek sayfaları ekranda gösteren, Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümünden Prof. Lâle Uluç ise 15. ve 16. yüzyıllarda saray kütüphanelerinde toplanan bu tür albümlerin değerli eserlerden parçalar kesilip sayfalara yapıştırılmasıyla oluşturulduğunu anlattı. İçindekilerin birbirini takip eden eserler değil, örnek olarak kullanılan veya zamanında taklit edilen seçmelerden oluştuğunu belirterek bunlardan faydalı tarihler, hattatların isimleri, ithaflar gibi bilgilerin elde edildiğini söyledi.
İslam sanatları tarihi uzmanı Bora Keskiner, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde muhafaza edilen albümün, 16. yüzyılda Şah Tahmasp döneminde derlenen ünlü minyatür ve hat sanatı örneklerini kapsadığına dikkat çekti. Başta Topkapı Sarayı Müzesi’nde olmak üzere, Akkoyunlu ve Timurlu dönemlerine ait, İslam dünyasındaki kitap sanatlarını yansıtan son derece değerli buna benzer başka eserlerin de bulunduğunu anlatan Keskiner, usta zanaatkarlar, hattatlar ve tezhip ustaları tarafından üretilen bu eserlerin kitap sanatları tarihi üzerine kayıtlar teşkil ettiğini söyledi. Yayınlanan kitap ile bu fragmanları, minyatürlerin ilim dünyasına tanıtılmakta olduğunu ve diğer albümlerin de aynı şekilde yayınlanıp toplumun bilgisine kazandırılmasının faydalı olacağını belirtti. Toplantı kısa bir soru-cevap bölümüyle sonlandı.
