Tarihçe
IRCICA, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT, eski adı: İslam Konferansı Teşkilatı; www.oic-oci.org) alt kurumu ve kültür merkezidir. Faaliyetine 1979’da başlamıştır. İİT’nin 57 üye devleti IRCICA’nın da üyesidirler.
IRCICA’nın kuruluş düşüncesi 1976’da İstanbul’da toplanan 7. İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansı (şimdiki adı: Dışişleri Bakanları Konseyi) sırasında Türkiye Cumhuriyeti tarafından teklif edilmiş, konferansın 3/7-ECS sayılı kararıyla onaylanmıştır. Merkezin Statü belgesi ilk olarak 9. İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansı (Dakar, 1978) onayıyla yürürlüğe konmuş, daha sonra İİT alt kurumlarının Çerçeve Statüsü içinde 6. İslam Zirve Konferansı’nın (Dakar, 1991) 1/6-Org (IS) sayılı kararıyla gözden geçirilerek yeniden onaylanmıştır. Merkezin ilk çalışma programı 11. İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansı (İslamabad, 1980) tarafından onaylanarak yürürlüğe konmuştur.
IRCICA 1983-2000 arasında aynı zamanda, 13. İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansı (Niamey, 1982) kararıyla Statüsü onaylanan bir başka İİT alt kurumunun, Milletlerarası İslam Kültür Mirasını Koruma Komisyonu’nun (ICPICH) Sekreterya ve İcra Bürosu görevini yürütmüştür. Komisyon, başkanı olan Prens Faysal bin Fahd bin Abdulaziz Al-Saud’un (Suudi Arabistan Gençlik Refahı Genel Başkanı) 1999’da vefatı üzerine 2000’de, 27. İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansı (Kuala Lumpur, 2000) kararıyla IRCICA ile birleştirilmiştir. Böylece ICPICH’in çalışmaları IRCICA’nın faaliyet programlarına katılmıştır.
Kısaltılmış ad, düstur
Merkez yaygın olarak, İngilizce “Istanbul, Research, Centre, Islamic, Culture, Arts” kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltılmış adı I.R.C.I.C.A. (İRSİKA okunur) ile bilinmektedir.
Kur’an-ı Kerim’in Hucurat Suresi (49), 13. ayetinin bir kısmı, IRCICA’nın düsturu olarak benimsemiştir::
﴾وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴿
“Ey insanlar, şüphesiz sizi ….. tanışasınız diye kavim ve kabilelere ayırdık. Allah katında en değerli olanınız O’na itaatsizlikten en fazla sakınanızdır. …..”
Merkezin düsturu Hattat Hasan Çelebi’nn yazısı ve Müzehhibe Rikkat Kunt’un bezemesiyle hazırlanmış matbu bir eser halinde sunulmuştur.
Merkezin mekânı
IRCICA’nın mekânı İstanbul’un Fatih ilçesindedir. 1979’da kuruluşundan Temmuz 2017’ye kadar İstanbul, Beşiktaş’ta Yıldız Sarayı’nda yerleşik bulunan Merkez bu tarihten itibaren T.C. Cumhurbaşkanlığı tarafından kendisine şehrin tarihî bölgesinde tahsis edilen beş binadan müteşekkil yerleşkesine taşınmıştır.
- Yıldız Sarayı
IRCICA’nın ilk yerleşkesi Osmanlı Devleti’nin son dönem saraylarından olan Yıldız Sarayı’nın içinde bulunmaktaydı. Bu saray kompleksi içindeki Seyir Köşkü, Çit Kasrı, Yaveran Köşkü ve Silahhane Binası T.C. Hükümeti tarafından yıllar içinde tedricen Merkezin kullanımına tahsis edilmişti. Çit Kasrı 1982’de, Yaveran Kasrı 1984’te Merkezin kullanımına verilmiş, Merkez bu binaları bazı devletler, kültür kurumları ve iş insanlarından sağladığı bağışlarla restore ettirmiştir. Dördüncü bina Silahhane’nin kütüphane olarak kullanılmak üzere IRCICA’ya tahsis edilmesinden sonra binanın iç mekân restorasyonu Birleşik Arap Emirlikleri Başkan Yardımcısı ve Başbakanı ve Dubai Emiri Şeyh Mohammed bin Raşid Al-Maktum’un sağladığı bağış ile yapılmıştır. Binanın IRCICA Kütüphanesi olarak resmen açılışı 17 Mayıs 2009’da sarayın avlusunda düzenlenen bir törenle Türkiye Cumhurbaşkanı, dönemin Başbakanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Bâb-ı Âli yerleşkesi
IRCICA 2017’de Yıldız Sarayı’ndan Cağaloğlu, Fatih’te kendisine T.C. Cumhurbaşkanlığı tarafından tahsis edilen ve kısmen tarihî binalardan oluşan yerleşkeye taşınmıştır. Osmanlı döneminde “Bâb-ı Âli”ye bağlı olan söz konusu bölge daha sonra 2014’e kadar Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’ni barındırmıştı. “Hazine-i Evrak” olarak kullanılmış olan binada hali hazırda IRCICA Genel Direktörlüğü, Sergi ve Konferans salonu bulunmaktadır. Merkezin kullanımındaki diğer dört binada ise Araştırma, Kütüphane ve Arşiv, İdarî ve Malî işler bölümleri bulunmaktadır.
