IRCICA İslam medeniyeti ve Müslüman milletlerin kültürüyle ilgili konularda araştırma, yayın, eğitim, bilgi-belge çalışmaları yapmaktadır. Başlıca faaliyet alanları arasında Müslüman milletlerin tarihi, bilim ve felsefe tarihi, klâsik sanatlar, geleneksel elsanatları, kültür ve mimari mirasının korunması bulunmaktadır. IRCICA bu alanlarda tüm dünyada kültür kurumları, üniversiteler, akademisyenler, araştırmacılar ve sanat çevreleri arasında bilgi alışverişini ve işbirliğini güçlendirerek İslam dünyasını ilgilendiren konularda ilim ve sanat faaliyetlerinin gelişmesine yardımcı olmaktadır. Dünya kamuoyunda İslam’ın ve Müslüman kültürlerin doğru bir imajını yansıtmak, İİT çerçevesinde ve haricinde ülkeler arasında kültürel alışverişler yoluyla karşılıklı tanışıklıklara yardımcı olmak, böylece Müslüman toplumlar arasında ve dünyadaki diğer toplumlar ile uyumlu ve verimli ilişkilerin kurulmasına katkıda bulunmak için çalışmaktadır.
IRCICA’nın kuruluş statüsünde belirtilen temel görevleri şunlardır:
- İslam ülkelerinde ve bunların dışında İslam medeniyetinin çeşitli yönleriyle ilgili araştırma ve incelemeler yapan ilim adamları, araştırmacılar, sanatkârlar, kurum ve kuruluşlar ve diğer ilgililer için bir odak noktası ve buluşma yeri olarak hizmet vermek
- İslamiyet ve İslam medeniyeti hakkındaki önyargıları ortadan kaldırmak, bu dini ve medeniyeti doğru bir şekilde yansıtmak, dünya medeniyeti içindeki yerlerini ve rollerini ortaya koymak, Müslümanlar ile dünyadaki diğer toplumlar arasında karşılıklı anlayışı güçlendirmek amacıyla tüm dünyada ilgili taraflar arasında işbirliğine zemin hazırlamak
- Müslüman milletlerin tarihi, İslam’da sanat tarihi ve bilim tarihi, kültür mirası ve İslam kültür ve medeniyetinin diğer yönleri üzerine araştırmalar yapmak, kitaplar, bibliyografyalar, kataloglar, albümler ve başka kaynak eserler yayınlamak ve bu suretle dünya kamuoyunda İslamiyet ve İslam medeniyeti hakkında farkındalığı iyileştirmek
- Kendi merkezinde, üye ülkelerde ve başka yerlerde konferanslar, sempozyumlar, sergiler ve başka kültürel faaliyetler düzenleyerek çalışmalarının neticelerini yaymak, İslam kültür ve medeniyeti alanlarında araştırmaları ve uluslararası işbirliğini teşvik etmek
- Üye ülkeler dışında yaşayan Müslüman toplulukların kültürel ihtiyaçlarına önem vermek, üye ülkeler ile bu topluluklar arasında kültürel dayanışmayı güçlendirmek
- İslam medeniyetinin başarıları üzerine ilmî incelemeleri geliştirmek ve kamuoyunda farkındalığı arttırmak amacıyla İslam tarihi boyunca gelişen kültür, bilim ve sanat hayatının kaynaklarını ve ürünlerini tespit etmek ve incelemek
- İslam kültür mirası kavramını güçlendirmek; bu mirasın arkeoloji, şehirler ve mimari eserler gibi sabit unsurları ile elyazması eserler, kütüphane ve arşiv malzemeleri, görsel-işitsel malzeme, sanat ve elsanatları eserleri gibi maddî olan ve olmayan taşınabilir varlıklarını ve İslam kültürünün diğer ifade biçimlerini ve ürünlerini kayda geçirmek, korumak ve tanıtmak amacıyla İslam medeniyetinin tüm yönleriyle ilgili incelemeler yapmak
- İslam kültür mirasının varlıklarını ve malzemelerini ait oldukları veya bulundukları yerlerde tespit etmek, restore etmek, korumak, çalınmış ve kaybolmuş olanlarını bulmak ve geri almak amacıyla bunların tespit edilmesini ve kayda geçirilmesini sağlayacak, veri bankaları, arşiv, belge ve başka yollarla yürütülecek programlar oluşturmak
- İslam kültür mirasının çeşitli yönleriyle ilgili araştırma, eğitim, enformasyon, restorasyon ve koruma çalışmalarında deneyimli kaynak kişiler, uzmanlar, teknisyenler ve kurumların kaydedileceği rehberler, fihristler, dosyalar ve uzman listeleri bulundurmak
- Üye devletlerin, araştırmacıların, öğrencilerin ve İslam medeniyeti incelemelerinde çalışan diğer ilgililerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir başvuru kütüphanesi ve arşivi ile dokümantasyon hizmetleri kurmak, geliştirmek ve yönetmek
- İslam sanatlarının çeşitli dallarında kabiliyetleri ve teknikleri ilerletmek ve tarihî belgelerin ve İslam kültür mirasının diğer eserlerinin restorasyonu, korunması ve kullanımı için gereken uzmanlaşmış işgücünü yetiştirmek üzere eğitim programları düzenlemek
- İslam kültür ve medeniyeti alanlarında eğitimi teşvik etmek, bu alanlarda üniversiteler ve diğer yüksek eğitim kurumlarıyla birlikte lisansüstü eğitim programları düzenlemek ve düzenlenmesine katılmak
- İslam kültürü, bilim, sanat ve kültür mirası çalışmalarında gerçekleştirilmiş bireysel ve kurumsal ilerlemelerin, hizmetlerin ve katkıların takdiri ve teşviki için tedbirler almak ve ödüller, yarışmalar gibi özendirici programlar oluşturmak
- Dünya çapında ilgili uluslararası, bölgesel ve ulusal kuruluşlarla bağlantılar ve işbirliği oluşturmak
- İslam medeniyetiyle ilgili tüm konularda üye devletlere ve Genel Sekreter’e bilgi vermek ve Dışişleri Bakanları Konseyi ve Genel Sekreter tarafından istenecek incelemeleri ve projeleri gerçekleştirmek.
IRCICA’nın resmî çalışma dilleri Arapça, İngilizce ve Fransızcadır. Yayınları, raporları ve idarî belgeleri bu üç dilde hazırlanmaktadır. IRCICA gerektiğinde üye ülkelerinin millî dillerinde de yayınlar yapmaktadır. Bazı kitapları bunlar dışındaki dillere de çevrilmiştir.
